گمرک جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کلیدی‌ترین سازمان تنظیم‌کننده جریان تجارت خارجی کشور، نقش به‌سزایی در رشد و شکوفایی اقتصاد ملی دارد. در صورت استفاده از ظرفیت‌های گمرک در اقتصاد ملی می‌توان ضمن حمایت از تولیدات داخلی، کنترل و تنظیم بازار داخلی، اضافه رفاه تولیدکننده و مصرف‌کننده را نیز افزایش داد.
سال‌جاری چند ویژگی مهم دارد که بایستی مورد توجه قرار گیرد، اول اینکه امسال توسط مقام معظم رهبری (مدظله العالی) مزین به سال جهاد اقتصادی است، دوم اینکه سال‌جاری اولین سال اجرای قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی کشور است (این برنامه با محوریت سند چشم‌انداز ایران ۱۴۰۴ (ﻫ . ش) تنظیم شده که در افق آن، ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی و فناوری در منطقه است) و سوم اینکه دولت محترم اجرای گام بعدی اصلاح قیمت حامل‌های انرژی را انجام می‌دهد که توجه و حمایت ویژه از واحدهای تولیدی اهمیت به‌سزایی دارد.
بدین منظور تدوین بسته حمایتی از تولید در سال‌جاری که اجرای طرح تحول اقتصادی در بخش گمرک نیز پیش‌رو خواهد بود، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر بوده و با این ضرورت این بسته در ۲ سرفصل به شرح ذیل ابلاغ می‌شود:
۱- اعطای تسهیلات در پرداخت حقوق ورودی
اغلب واحدهای تولیدی با مشکل کمبود نقدینگی مواجه هستند، لذا گمرک ایران تمهیداتی را در چارچوب مقررات و ضوابط جاری به شرح آتی فراهم نموده است تا بخشی از کمبود نقدینگی این واحدها جبران شود.
۱-۱- ترخیص کالا با اخذ ضمانت نامه بانکی
ترخیص کالا با اخذ ضمانت‌نامه بانکی یکی از تسهیلات قابل ارائه به واحدهای تولیدی است که به استناد ماده (۱) آیین‌نامه اجرایی جزء (۳ ) ماده ۱۲ قانون الحاق موادی به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (موضوع تصویب‌نامه شماره ۷۱۸ ت ۳۷۹۱۴ ک مورخ ۱۰/۱/۸۷ هیأت محترم وزیران ) وفق دستورالعمل‌های مربوطه انجام می‌شود. در این زمینه بخشنامه شماره ۲۷۱۹۱۲/۱۰ مورخ ۲۸/۱۲/۱۳۸۹ ملاک عمل قرار می‌گیرد.
۱-۲- ترخیص نسیه قطعات و مواد اولیه
ترخیص مواد اولیه و قطعات مورد نیاز واحدهای تولیدی به‌صورت نسیه و بدون پرداخت حقوق ورودی با نگهداری بخشی از کالا به میزان حقوق ورودی کالای ترخیصی به‌عنوان وثیقه از دیگر اقدامات حمایتی گمرک برای واحدهای تولیدی است که پس از تادیه حقوق ورودی در مهلت مقرر، کالای وثیقه نزد گمرک نیز ترخیص می‌شود.
۱-۳- اعمال ترجیحات تعرفه‌ای
اعمال ترجیحات تعرفه‌ای برای قطعات منفصله نیمه‌ساخته (S.K.D) و قطعات کاملاً منفصله (C.K.D) که به استناد ماده (۱۲) قانون رفع برخی از موانع تولید و سرمایه‌گذاری صنعتی انجام می‌شود، از دیگرتسهیلات قابل ارائه به واحدهای تولیدی جهت حمایت از تولید داخل است. با اعمال این ماده قانونی واحدهای تولیدی به نقدینگی کمتری نیاز خواهند داشت.
۱-۴- اعمال معافیت‌های پرداخت حقوق ورودی
واحدهای تولیدی برای ورود ماشین‌آلات خط تولید می‌توانند با اعلام وزارت صنایع و معادن از معافیت‌های پرداخت حقوق ورودی برخوردار شوند. معافیت‌های قابل اعمال این بند جهت حمایت از تولید داخلی و تأمین نقدینگی واحدهای تولیدی با معرفی وزارتخانه ذی‌ربط انجام می‌شود.
۱-۵- استرداد حقوق ورودی مواد اولیه و تجهیزات وارداتی واحدهای تولیدی
واحدهای تولیدی که برای صادرات کالاهای تولیدی، مواد اولیه و تجهیزات وارد می‌نمایند، مطابق مقررات مربوطه می‌توانند نسبت به دریافت حقوق ورودی پرداخت شده برای مواد اولیه و تجهیزات به‌کار رفته در صادرات خود اقدام نمایند.
۱-۶- اخذ تضمین بیمه‌ای
انعقاد قرار داد با شرکت‌های بیمه جهت صدور تضمین بیمه‌ای ازجمله تسهیلاتی است که توسط گمرک ایران درخصوص رویه‌های ترانزیت و ورود موقت مواد اولیه (موضوع ماده ۲۰ قانون تسهیل و نوسازی صنایع) برای تولیدکنندگان داخلی فراهم شده است.
۲- تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی
تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی یکی از اهداف و رسالت‌های گمرک ایران در اسناد بالا دستی است که در مهندسی مجدد فرآیندهای کاری و استقرار نظام گمرک نوین به این مهم توجه می‌شود . مهمترین اقدامات در این خصوص به شرح زیر اعلام می‌شود:
۲-۱- ایجاد سرویس ارزیابی ویژه برای واحدهای تولیدی
به‌منظور تسهیل و تسریع انجام تشریفات گمرکی در گمرکات اجرایی کشور با حجم فعالیت زیاد، سرویس ارزیابی ویژه برای واحدهای تولیدی مستقر می‌شود تا تشریفات گمرکی واحدهای تولیدی با حداقل زمان و حداقل شرایط مقرر انجام شود.
۲-۲- اولویت در ایجاد انبارهای اختصاصی برای واحدهای تولیدی
انبارهای اختصاصی از خدمات ویژه گمرک برای فعالین اقتصادی است که می‌تواند برای حمل و نگهداری کالاهای وارداتی گمرک نشده ذی‌نفعان علی‌الخصوص برای واحدهای تولیدی مفید باشد. این امر در سال‌جاری با اولویت واحدهای تولیدی انجام می‌شود.
۲-۳- کاهش برخی مراحل ترخیص مواد اولیه واحدهای تولیدی
ارسال مکرر نمونه مواد اولیه وارداتی به آزمایشگاه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، موجبات صرف زمان قابل توجه می‌شود که برای رفع این مشکل، در مواردی که واحدهای تولید فاقد سابقه اختلافی برای واردات مواد اولیه مورد نیاز خود باشند و همچنین سابقه ورود همان مواد از طریق همان گمرک را که قصد ورود مواد اولیه یادشده را دارند، موجود باشد و آزمایشگاه، ماهیت مواد اولیه اظهاری را تائید نماید، نیازی به ارسال مکرر نمونه به آزمایشگاه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران نمی‌باشد.
۲-۴- هدایت اظهارنامه‌های وارداتی واحدهای تولیدی و صادرکنندگان نمونه به مسیرهای سبز و زرد
به‌منظور تسهیل و تسریع امور گمرکی فعالان اقتصادی کشور برای واحدهای تولیدی خوش‌حساب و یا دارندگان کارت بازرگانی طلایی- مطابق تفاهم‌نامه متبادله فی‌مابین گمرک ایران و اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران- اظهارنامه‌های وارداتی این واحدها با اعمال نظارت لازم به مسیرهای سبز و زرد سیستم انتخاب مسیر (Selectivity) هدایت می‌شوند.
همچنین اظهارنامه‌های صادراتی متعلق به صادرکنندگان نمونه کشوری نیز به مسیرهای سبز و زرد سیستم انتخاب مسیر هدایت می‌شود.
۲-۵- ترخیص بی‌وقفه کالاهای وارداتی واحدهای تولیدی معرفی شده
مطابق تفاهم‌نامه متبادله با سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، مقرر است با رعایت مقررات مربوطه، کالاهای وارداتی واحدهای معرفی شده سازمان مزبور بدون وقفه زمانی از مبادی ورودی به انبارهای واحدهای تولیدی انجام گردد و همچنین وفق تفاهمات انجام شده با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیازی به اخذ مجوز موردی برای شرکت‌های معرفی شده آن وزارتخانه جهت ورود کالاهای وارداتی از مبادی گمرک نمی‌باشد.
۲-۶- انجام تشریفات ”ارزیابی در محل“ کالاهای صادراتی بدون محدودیت زمانی و مکانی
واحدهایی که متقاضی انجام تشریفات ارزیابی محصولات صادراتی خود در محل انبار و یا واحد تولید خود می‌باشند به استناد ماده (۲۱۴) آیین‌نامه اجرایی قانون امورگمرکی امکان تشریفات ”ارزیابی در محل“ تولید یا انبار حتی در ایام تعطیل و خارج از ساعات وقت اداری میسر می‌باشد.
۲-۷- پذیرش نمونه‌های صادراتی واحدهای تولیدی
محموله‌های صادراتی واحدهای تولیدی خوش حساب، در صورتی که انجام تشریفات صـادراتی همان واحـد تولیدی در گمرک ذی‌ربط، مسبوق به سابقه بوده و قبـلاً نظر آزمایشگاه درخصوص ماهیت کالای صادراتی اخذ گردیده باشد، نیازی به ارسال مجدد نمونه محموله به آزمایشگاه نبوده و سابقه یادشده مورد پذیرش واقع خواهد شد.
تذکر: واحدهای ستادی موظفند حداکثر ظرف مدت ۳۰ روز پس از ابلاغ این بسته سیاستی، نحوه اجرای دقیق مفاد آن و نیز چگونگی اعمال نظارت بر اجرای آن را در قالب بخشنامه و دستورالعمل به گمرکات اجرایی ابلاغ نمایند.